Leem, kalk & klei

Leem

Leem, een fijnkorrelig sediment, wordt gecombineerd met andere milieuvriendelijke bouwmaterialen. Verschillende productietechnieken worden gebruikt om leemblokken, leemstenen, of strolemen vloer-, dak-, en wandelementen te fabriceren. Stroleem levert lichtere materialen dan verdichte leemblokken. Leem is vochtgevoelig en hygroscopisch, waardoor toepassingen rekening moeten houden met vochtinwerking.

Bouwfysische eigenschappen van leem

• Leembouwplaten op basis van jute weefsel en riet worden in Duitsland geproduceerd.
• Leemstuc wordt toegepast voor binnenwandafwerking in combinatie met houtskeletbouw met strobalen of als stro-leem mengsel in een (glijdende) bekisting.
• Stampleem is een oude techniek waarbij leemstructuren laag voor laag worden aangebracht, bijvoorbeeld in vakwerkhuizen in Limburg.
• BASF heeft een toevoeging op basis van acrylaat (Acronal®) ontwikkeld om leem weersbestendig te maken.
• Voorbeelden van leemtoepassingen in combinatie met strobalenbouw zijn te vinden in Nederland.
  
  

Kalk en Kalksteen

• Steenkalk en Schelpkalk:
• Steenkalk (CaCO3) of schelpkalk wordt gebruikt in metselmortels, pleister, en kalkzandsteen.
• Schelpkalk wordt beschouwd als hernieuwbaar en biobased.
• Productie van Kalkzandsteen:
• Ongebluste kalk (CaO), verkregen door kalk te verhitten (900 °C), kan worden gemengd met zand en water om kalkzandstenen te vormen.
• Trass-kalk:
• Trass-kalk, pleister van fijngemalen vulkanisch gesteente, wordt gebruikt in kallei-pleister als gevelbekleding.
• Biobeton:
• Vermeldingen van biobeton als mengsel van zand, grind, water, kalk, en/of trass-kalk worden bekritiseerd als weinig biologisch en mogelijk misleidend.
• Zelfherstellend 'biobeton' met extremofiele bacteriën die kalk kunnen afzetten onder bepaalde omstandigheden.
  
  

Klei

Gebruik van Klei in de Bouw

• Klei wordt op verschillende manieren toegepast in de bouw.
• Kleibakstenen worden vaak gebruikt als gevelafwerking of bestrating.
• Baksteenproductie vereist echter veel energie (4.1 MJ/kg of 7 GJ/m³) en jaarlijks worden in Nederland ongeveer 1 miljard bakstenen geproduceerd.
• Het gebruik van baksteen wordt als duurzaam beschouwd vanwege de lange levensduur.
  
  

Andere Toepassingen van Klei in de Bouw

• Geëxpandeerde kleikorrels: Worden gebruikt als lichtgewicht isolatiemateriaal in vloeren, fundering en spouw.
• Terracotta: Een poreus keramisch materiaal van ongeglazuurde klei, vaak gebruikt als decoratie (tegels, ornamenten) in gevels.
• Zongebakken kleistenen: Historisch toegepast en nog steeds in gebruik in verschillende landen, zoals in Afrika, India en China. Versterkt met natuurlijke vezelmaterialen (stro, vlas, papyrus) voor isolatie.
• Gebakken keramische materialen met cellulose vezels: Minder geschikt vanwege beperkte thermische stabiliteit van cellulose en de vaak te hoge temperaturen tijdens het bakproces.
• Poriso-steen: Een lichte steen verkregen door een mengsel van oud papier en klei te bakken, waarbij het papier verbrandt en poriën ontstaan.
• Nieuwe ontwikkelingen met nano-cellulose en kleideeltjes: Claimen een hogere thermostabiliteit, wat kan leiden tot nieuwe producten.
• Klei gemengd met schapenwolvezels en alginaat: Resulteert in stevige bouwblokken die niet hoeven te worden gebakken (Kraaijvanger, 2010).