Circulair bouwen is biobased bouwen

Circulariteit is de toekomst. In 2050 wil Nederland volledig circulair zijn, te beginnen bij de bouwsector. In 2030 moet vijftig procent van de bouwsector circulair zijn. Wat houdt circulariteit in en welke materialen en producten zijn circulair? 

Wat is circulariteit

Onder Circulariteit verstaan we een gesloten kringloop, of nog makkelijker: een cirkel. Circulariteit is een systeem waarin grondstoffen, onderdelen en producten hun waarde zo min mogelijk verliezen. Het gebruik van hernieuwbare energie en materialen bronnen, waarbij ontwerpdesign en systeemdenken centraal staan voor een soepel verloop van het proces. Circulariteit wordt steeds belangrijker. Het productieproces van de meeste bouwmaterialen kost heel veel energie en het zorgt voor uitputting van fossiele grond- en brandstoffen. En daarnaast, waarom zou je aan het einde van de levenscyclus van een bouwmateriaal, bij renovatie of sloop (deels) goede producten naar de vuilstort brengen terwijl je deze nog kan hergebruiken? 

De Technische en Biologische Kringloop

Volgens de Cradle to Cradle (wieg tot wieg) filosophie van William McDonough en Michael Braungart is er een technische kringlopop en een biologische kringloop. De technische kringloop bestaat vaak uit materialen afkomstig van mijnbouw en andere eindige bronnen. Deze materialen worden het beste ingezet voor je laptop, telefoon, auto´s of een ruimteschip om bijvoorbeeld Mars te bereiken. In gebouwen gaat het dan om bijvoorbeeld de installaties. De kunst is de technische cirkel zoveel mogelijk te sluiten zodat bij hergebruik en een nieuwe productie cycles zo min mogelijk virgin (nieuw) materiaal (vaak uit eindige bronnen) nodig is. Dit omdat er altijd wel wat verlies is bij een nieuwe cyclus, een deel gaat verloren, raakt kwijt, kapot en kan toch niet worden geupcycled door onvoorziene omstandigheden.  De enige daadwerkelijk gesloten kringloop is daardoor de biologische kringloop. De biologische kringloop bestaat uit materialen die weer teruggroeien, zichzelf vernieuwen, waarin vaak zelfs carbon (CO2) wordt opgeslagen en deze materialen kunnen daardoor zelfs een positieve impact hebben op onze planeet, het klimaat, biodiversiteit en op andere vormen van leven.

Circulaire economie: werkwijze

In een circulaire economie gebruik je zo min mogelijk grondstoffen en benut je deze optimaal. Producten zijn zo ontworpen dat deze geen of weinig eindige grondstoffen in zich hebben, zo lang mogelijk te gebruiken zijn en daarna (deels) geschikt zijn voor hergebruik. Om een makkelijk perspectief te geven aan de werkwijze van een circulaire economie is de R-ladder bedacht. Op de R-ladder is aangegeven op welk niveau van circulariteit een bedrijf of product zich kan bevinden. Hoe hoger het bedrijf of product zich op de ladder bevind, hoe beter de score.

Circulaire producten uit de biologische kringloop

Door gebruik te maken van reststromen uit de landbouw kun je isolatie of bijvoorbeeld klassiek plaatmateriaal circulair maken. Het is mogelijk om constructieve platen te persen van snelgroeiend gewas (denk aan tarwestro, olifantsgras, vlas etc.) in combinatie met reststromen, inclusief een biologisch afbreekbare lijm. Gebruik materialen als houtvezelrestromen, gerecycled textiel, schapenwol of cellulose afvalstromen (o.a. papier en karton) als isolatiemateriaal. De meeste verfsoorten bevatten giftige stoffen die niet biologisch afbreekbaar zijn. Natuurverven zijn meestal gemaakt van plantaardige lijnolie of op basis van leem, kalk of andere mineralen. Metsel en stuc producten op basis van leem of kalk verijkt met plantaardige toeslagstoffen of vulmiddelen. Deze grondstoffen vult de natuur weer aan, zijn biologisch afbreekbaar en hebben geen onaangename uitstoot of geur. Circulair decoratief plaatmateriaal is gemaakt van uiteenlopende producten. Zo kun je kiezen voor linoleum, fineer of een toplaag gemaakt van natuurproducten als Alpengras, bloemen en koffiebonen.