RLI-advies: zo maken biobased materialen het verschil

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI) bracht in juni een advies uit over het bouwen van woningen met duurzame materialen. Het kabinet wil jaarlijks 100.000 betaalbare woningen realiseren en streeft naar een klimaatneutraal Nederland in 2050. Volgens de RLI kan bouwen met duurzame materialen bijdragen aan beide doelen.

Die omslag is urgent: conventionele bouwmaterialen veroorzaken circa 37% van de nationale CO₂-uitstoot en industriele impact, investeerders vragen steeds vaker om duurzame alternatieven en vanaf 2030 gelden er Europese grenzen aan de CO₂-uitstoot van nieuwbouw voor de hele levensduur. De RLI benadrukt dat de overgang haalbaar, betaalbaar en zelfs sneller kan zijn. Zij pleiten ervoor dat de overheid duidelijke richting geeft aan de bouwsector, om zo een bouwcrisis in 2030 te voorkomen.

Bron: "BOUWEN MET TOEKOMST" (RLI, 2025)

De omslag naar duurzaam bouwen

De RLI presenteert vijf strategieën voor de omslag naar duurzaam bouwen. 1) het gebruik van minder bouwmaterialen, 2) het gebruik van minder en/of lichtere technische installaties, 3) hergebruik van bouwmaterialen, 4) het gebruik van biobased bouwmaterialen en 5) het gebruik van CO₂-arme varianten van conventionele bouwmaterialen. Alleen in die combinatie kunnen de strategieën een substantieel verschil maken in de vermindering van de CO₂-uitstoot. Verschillende bronnen van de RLI wijzen er op dat drie van de vijf strategieën op korte termijn al kunnen bijdragen aan de CO₂-reductie. Één van die drie is het gebruiken van biobased bouwmaterialen. 

Het inzetten van biobased materialen, zoals hout, hennep, leem of schapenwol inbouwmaterialen draagt direct bij aan meerdere maatschappelijke opgaven:

• CO₂-opslag: tijdens de groeifase leggen biobased bouwmaterialen CO₂ vast. Dit draagt direct bij aan de emissiereductie.
• Gezondheid: biobased bouwmaterialen bevatten minder toxische stoffen en resulteren in een gezond binnenklimaat, wat voordelen biedt voor bouwers en bewoners. 
• Biodiversiteit en landbouw: hennep en andere vezelgewassen zijn rustgewassen en kunnen in Nederland geteeld worden. Dit is een alternatief verdienmodel voor boeren én het stimuleert biodiversiteit en natuurherstel. 

De rol van architecten 

Architecten hebben een belangrijke rol in het toepassen van biobased bouwmaterialen. Zij staan ‘aan de voorkant’ van de bouwketen en kunnen biobased materialen in hun ontwerpen integreren. Ook kunnen zij mogelijkheden verkennen om minder materiaal, lichtere installaties en hergebruik van materialen toe te passen. Dit vraagt om innovatieve constructietechnieken en een andere ontwerpfilosofie. 

Bron: "BOUWEN MET TOEKOMST" (RLI, 2025)

Nieuwe bouwtechnieken

Houtskeletbouw is in opmars als duurzame bouwwijze. Prefab-productie maakt het mogelijk woningen sneller te realiseren met minder bouwafval, vervoersbewegingen en stikstof- en CO₂-uitstoot. Bovendien is fabrieksmatig bouwen beter in te stellen op het toepassen van biobased materialen, de integratie van losmaakbare bouwelementen en het hergebruiken en recyclen van materialen. 

Het advies van RLI laat ook een onderzoek van Cirkelstad et al. zien waaruit blijkt dat fabrieksmatig gebouwde woningen beter scoren op duurzaamheid en circulariteit. Hierbij keken ze naar het voldoen aan wettelijke milieuprestatienorm (MPG), in hoeverre de bouwmaterialen recyclebaar zijn, in welke mate biobased materialen zijn gebruikt en in hoeverre de bouwelementen losmaakbaar zijn. De fabrieksmatig gebouwde woningen scoren substantieel beter dan de wettelijke norm.  

Belemmeringen en kansen

Hoewel biobased materialen veel voordelen bieden, lopen projecten in de praktijk nog tegen obstakels aan. Tegelijkertijd laten wij als Groene Bouwmaterialen in veel trajecten zien dat deze uitdagingen vaak oplosbaar zijn. 

• Gemeentelijke omgevings- en beeldkwaliteitsplannen zijn vaak nog afgestemd op conventionele materialen (denk aan relatief dunne muren en het gebruik van baksteen). Grote projecten tonen aan dat biobased materialen wél passen binnen regelgeving. Bovendien ontstaan er steeds meer voorbeelden waarin gemeenten ruimte bieden voor innovatieve oplossingen.
• Onzekerheid over risico’s zoals brandveiligheid zorgt voor terughoudendheid. Steeds meer van onze leveranciers doen uitgebreide testen (bijvoorbeeld Magoxx, Isolena en Gutex). Sommige financiële koplopers schatten deze risico’s zelfs lager in dan bij traditionele bouw. 
• Er is nog weinig wetenschappelijk bewijs voor de positieve effecten van biobased materialen op gezondheid. Terwijl iedereen met een beetje gezond verstand natuurlijk wel inziet dat biobased woningen gezonder zijn simpelweg omdat er veel minder toxische stoffen in de gebruikte materialen aanwezig zijn. De studies die er al  wel zijn, zoals van het Frauenhofer Instituut, de Universiteit van Kassel en Sentinel haus tonen dit ook aan. In Nederland wordt wel eens benoemd dat niet iedereen een woning op dezelfde manier beleeft en er in de huidige woningmarkt weinig ruimte is om extra wensen op te geven. In de praktijk laten de ondertussen vele projecten juist zien dat biobased materialen divers zijn en dat bewoners zeer positief zijn over het binnenklimaat. 

Samen biobased bouwen aan de toekomst

Het advies van RLI  laat zien dat ‘biobased bouwen’ één van de vijf noodzakelijke strategieën is om de woningbouwsector te verduurzamen. Alleen door de vijf strategieën te combineren kan een substantiële CO₂-reductie worden gerealiseerd.

Bron: RLI – Bouwen met toekomst

Bron: "BOUWEN MET TOEKOMST" (RLI, 2025)