Ontwikkelingen

Er zijn diverse mogelijkheden voor verdere ontwikkelingen in biobased bouwmaterialen, waarbij nieuwe opties overwogen kunnen worden. De grootschalig toegepaste bouwmethoden, die sterk concurrerend zijn en gericht op kostenbesparing, vormen echter een uitdaging voor de marktpenetratie van biobased bouwproducten. Het wordt pas interessant voor de bouw als hernieuwbare bouwsystemen concurrerend zijn in termen van kosten en installatiegemak. Het doorberekenen van de CO2-impact in materiaalkosten kan de bredere toepassing van hernieuwbare bouwsystemen bevorderen.

Er is ruimte voor de vervanging van chemische bouwstoffen door hernieuwbare producten. Deze chemicaliën worden gebruikt voor verschillende doeleinden, zoals vuilafstoting, vochtregulatie, waterkering en thermische isolatie.

1 Agrovezelplaten

Vezelplaten kunnen worden vervaardigd uit diverse agrarische grondstoffen, zoals stro, bagasse, miscanthus of kokosbolster. Miscanthus kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor MDF, isolatiematten of vezelcementplaten. Kokosnoten kunnen worden geperst tot plaatmaterialen zonder synthetische lijmen, waarbij de lignine in de bolster fungeert als thermohardende binder. Er zijn echter beperkte commerciële beschikbaarheid en uitdagingen met betrekking tot het benodigde harsgehalte voor goede kwaliteit rijststroplaten.

2 Bouwblokken en prefab

• IFD (Industrieel Flexibel en Demontabel bouwen): De ontwikkeling van bouwsystemen met biobased materialen op industriële schaal is van belang. IFD en prefabricage kunnen hierbij een rol spelen, vooral voor demontabele en verplaatsbare tussenwanden en modulaire op-maat bouwsystemen.
• Turf: Samengeperste en gedroogde turfblokken kunnen dienen als stapelbare bouwblokken. Er zijn echter aandachtspunten zoals vormvastheid, vochtgevoeligheid en brandbaarheid. Turfwinning uit kwetsbare hoogveengebieden is controversieel, en het langzame vormingsproces van turf maakt het geen hernieuwbare grondstof.
• Baggerslib: Baggerslib zou vergelijkbaar met turfblokken kunnen worden gebruikt. Het wordt soms gebakken en gebruikt als granulaat of in geotextiele tubes voor oeverversterking. De mogelijke verontreinigingen in baggerslib vragen wel om aandacht voor een veilige toepassing.

3 Overige biobased ontwikkelingen

Enkele veelbelovende ontwikkelingen die nog niet op de markt zijn, maar mogelijk potentieel hebben als bouwmateriaal:

• Bitumen en EPDM vervangen door biobased materialen: Er zijn inspanningen gaande om bitumen of EPDM op groene daken en als dakbedekking te vervangen door biobased materialen op basis van rubber, lignine en/of houtteer, die ondoordringbaar moeten zijn voor plantenwortels.
• Alternatieven voor cement en beton: Er wordt onderzoek gedaan naar hernieuwbare en goedkope alternatieven voor cement en beton. Mogelijke toepassingen zijn rijststro- en rijstkafsilica als minerale binder, paludiculturen zoals lisdodde en kroos, en mycelium.
• Kunststeen met bioharsen: In de kunststeenindustrie worden diverse bioharsen ontwikkeld, waarvan het biobased gehalte tussen de 10-55% ligt. Voorbeelden zijn Aliancys (DSM) met Beyone One.
• Cellulose-acetaat in bouwmaterialen: Cellulose-acetaat kan mogelijk worden toegepast in golfplaten en lichtstraten.
• PLA plastic en composieten: PLA, gemaakt op basis van suikers, kan mogelijk petrochemische plastics zoals PP en PET vervangen. Toepassingen zijn funderingsbekisting, systeemvloeren, impermeabele bouwfolies en dampdoorlatende geïmpregneerde non-woven vezelvliezen.
• Bioplastics en bioharsen: Diverse bioplastics en bioharsen worden ontwikkeld. Petrochemische kunststoffen als polycarbonaat, polyester en polyetheen kunnen in principe ook uit biomassa worden geproduceerd, waardoor fabricage van biokunststof golfplaten en lichtstraten mogelijk is.
• Nieuwe formuleringen voor lijmen en kitten: Biomimicry (geïnspireerd door de natuur) kan worden toegepast voor nieuwe formuleringen van lijmen en kitten, zoals lignine en furaanhars, eiwitgebaseerde harsen en geëpoxideerde lijnoliekit.
• 3D-printen van bouwstructuren: 3D-printen van complexe bouwkundige structuren op basis van bamboevezel versterkt PLA, zoals een project in de VS door Techmer samen met Oak Ridge National Laboratory.
• Duurzame tapijttegels: Interface heeft een prototype tapijttegel ontwikkeld genaamd Proof Positive, waarvan de grondstoffen tijdens de groei meer CO2 hebben opgenomen dan uitgestoten wordt bij het gehele productieproces.
• Mycelium als isolatiemateriaal: Mycoplast heeft een schimmel-gebonden spaanplaat ontwikkeld, en ook het Centre of Expertise Biobased Economy in Breda werkt aan mycelium als isolatiemateriaal.
• Biobased woningen: EcoBouw Nederland heeft mobiele multi-inzetbare woningen ontwikkeld bestaande uit 80% biobased materialen, en er zijn 'tiny houses' zoals die van Eco-cabins en Faro, gebaseerd op hout, kurk en andere biobased materialen.

4 Circulaire ontwikkelingen

• Recyclebare fabriekswoningen: Er wordt gewerkt aan recyclebare fabriekswoningen met een casco op basis van een stalen frame en herbruikbare betonnen vloeren. Deze woningen maken gebruik van stapelbare bakstenen met een kliksysteem zonder specie, geperste houtvezel binnenwanden en gladde harde afwerkingsplaten waar behang van verwijderd kan worden.
• Compensatiestenen: Compensatiestenen bestaan uit een mengsel van zand en staalslakken, een restproduct uit de metaalindustrie. Dit mengsel wordt geperst tot stenen, en in gesloten ruimtes wordt puur CO2 doorgeblazen. Het broeikasgas reageert met de staalslakken, waardoor de stenen uitharden. Dit proces is ontwikkeld door De RuwBouw Groep, en de stenen worden geproduceerd in een omgebouwde kalkzandsteenfabriek van Calduran in Kloosterhaar, Overijssel.