Klein Groenrijk: een ecologische gemeenschap met oog voor de natuur en omgeving

Een oud sportveld in Cromvoirt kreeg dankzij Wim Nomen en een aantal andere enthousiastelingen een nieuwe, waardevolle toevoeging. Op een derde van het terrein bouwden zij samen een kleine ecologische gemeenschap: Klein Groenrijk. Het achterste deel van het sportveld is getransformeerd tot een plek van samenleven, natuur en biobased bouwen.

Klein Groenrijk bestaat uit vijf huishoudens, een gemeenschappelijke ruimte en een voedselbos van 0,5 hectare. De woningen staan in een cirkel op het veld en het voedselbos ligt op grond van de buren.

Het huis van Wim en Pascale

De woning van Wim en zijn vriendin Pascale ligt tegen het overige deel van het sportveld aan. Het huis is bijna 50 m² groot en bevat een woonkamer, keuken, badkamer, slaapkamer, kleine werkkamer en een vide voor opslag of logees. De grote glazen pui, vier meter breed op het zuiden en twee meter op het oosten, zorgt voor veel licht en verbinding met buiten.

Op het dak liggen zonnepanelen aan de zuidzijde, ook voor buren die minder zon hebben. De noordzijde is voorzien van een sedum-kruidendak. Voor de zomer bouwde Wim een pergola met klimplanten en bloemen voor natuurlijke beschutting.  

Samen bouwen en leren

“Voor de bouw van de huizen werkten we samen met Verberne Projecten uit Asten, die al veel ervaring had met biobased materialen. Daarnaast stonden ze open voor onze suggesties als we een stap verder wilden gaan, mits we daar zelf initiatief in namen. Zo ontstond tijdens het proces de wens om toch dampopen in plaats van dampdicht te bouwen,” vertelt Wim.

Daarvoor schakelden Wim en Pascale een ecologisch architect in die meekeek, zodat zij met vertrouwen deze keuze konden maken. Ook zochten ze zelf een leverancier met FSC-keurmerk in plaats van PEFC, omdat ze dat belangrijk vonden. Zo ontstond een samenwerking waarin ook de bewoners hun steentje bijdroegen.

Gebruikte materialen

• Houtvezelisolatie – biobased, vochtregulerende isolatie zonder schadelijke stoffen.
• Lijnolieverf – milieuvriendelijk alternatief voor gangbare verf. Vanwege de droogtijd wat arbeidsintensiever. “Met rauwe lijnolie weet je dat je het hout voedt en dat er geen schadelijke stoffen vrijkomen. Dat geeft een goed gevoel,” zegt Wim. Hij gebruikte daarnaast Allbäck gekookte lijnolie en stopverf.
• Leemfinish – veelzijdig in structuur en uitstraling. Als ondergrond gebruikte Wim Tierrafino contact primer, gevolgd door de dampdoorlatende, natuurlijke Duro stucmortel.

Ook de andere vier huizen op Klein Groenrijk zijn met zorg en zoveel mogelijk biobased materialen gebouwd. Samen maakten de bewoners afspraken over milieuklasse, kleuren en materialen, met ruimte voor individuele keuzes. Twee woningen zijn opgebouwd uit CLT, drie uit houtskeletbouw. Sommige huizen zijn dampopen, andere dampdicht. De grond tussen de woningen is ingezaaid met een kruidenmix om de bodem te herstellen en biodiversiteit te vergroten. Na één jaar was al zichtbaar resultaat.

Het voedselbos

Naast de woningen is er een voedselbos ontwikkeld op grond van de buren. Een jungle in spé met zowel inheemse als uitheemse bomen en planten. Geen moestuin met rechte rijtjes en focus op productie, maar een permacultuurgebied dat natuur versterkt en mensen verbindt. Het bos kent negen lagen met pionierbomen, fruit- en notensoorten en eetbare planten. Productie is niet het doel; belangrijker is dat het ecosysteem elk jaar sterker wordt en een natuurlijke plek vormt voor bewoners en bezoekers.

Het ontstaan

Het idee voor Klein Groenrijk kwam voort uit de wens om duurzaam en verbonden te wonen. Met steun van de gemeente en de eigenaren van het voormalige sportveld kregen de initiatiefnemers de kans een pilotproject van tien jaar te starten. “Ik heb in mijn studentenhuis fantastische jaren gehad. Samen eten, spelletjes doen… Dan word je volwassen en is dat ineens verdwenen,” blikt Wim terug. Ook het delen van voorzieningen vond hij vanzelfsprekend. Voor Wim en Pascale was dit een belangrijke motivatie om een plek te zoeken waar meer samen wordt geleefd.

In opdracht van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening stelden de Natuurverdubbelaars een handreiking voor het thema ‘Nieuwe Natuur en Klein Wonen’. Daarin worden vergelijkbare plannen als Klein Groenrijk beschreven, met inspiratie en handvatten om gemeenschappelijk wonen met oog voor natuur te stimuleren. “Al die krachten die vaak vechten om dezelfde ruimte, worden bij ons juist gecombineerd,” zegt Wim.

Nu en de toekomst

Wim kijkt tevreden terug op wat er is bereikt. “Het is een heel fijn huis om in te wonen. Of dat komt door de materialen, het ontwerp, de plek of de nieuwe inrichting van mijn leven: het speelt allemaal mee. We genieten echt van de plek.” Samen met de andere bewoners werkt hij met veel toewijding aan het voedselbos. Inmiddels zijn er 3000 bomen geplant en komen er om de week vrijwilligers helpen om het terrein verder te ontwikkelen.

Dat de woning van Wim en Pascale kleiner is dan 50 m² biedt ook toekomstmogelijkheden. Wanneer de pilot over tien jaar eindigt, kunnen zij hun huis verplaatsen naar terreinen waar tiny houses zijn toegestaan. Het huis is daarmee niet alleen geschikt voor nu, maar ook toekomstbestendig.

Intussen krijgt Klein Groenrijk een eigen straatnaam, zijn de eerste workshops in het voedselbos gegeven en hebben ook schoolklassen de plek bezocht. Klein Groenrijk laat zien hoe duurzaam bouwen en samenleven ruimte schept voor mens en natuur.